Ko’p vokal o’qituvchilari bolalarni o’qitishdan qochadi, chunki ular bolalarni ranjitishni va ovoziga zarar yetkazishni xoxlamaydi. Shu bilan birga, ashula darslarida to’g’ri uslub, eshitish rivoji va vokal texnikasi bola uchun qo’shiq aytishda boshlang’ich nuqtadir. Ashula aytish bilan shug’ullanmagan bolalarning eshitishi xam rivojlanmagan, notog’ri uslubda qo’shiq aytgan bolalarning xam ovozida muammolar bo’lishi mumkin. Yuqorida keltirilgan maslaxatlar to’g’ri texnika bilan bajarilishi, bolani qo’shiq yod olishida tovushini buzmaslik juda muxim. Farzandini xonanda yoki qo’shiq aytishini istagan ota-onalar birinchi navbatda yaxshi tajribaga ega va yuqorida keltirib o’tgan barcha uslublarga ega o’qituvchi tanlay bilishi lozim.
Bosqichlar
1. Xar bir mashg’ulotni gavdani to’g’ri tutish mashqlaridan boshlang. Bu mashqlar gavdani to’g’ri tutibgina qolmay, bolani mashg’ulotlarga jiddiy yondashishiga undaydi, agar bolalar sodda va foydali topshiriqlarni bajarsa. Bolalar jismoniy faollikni yoqrtirishadi.
2. Bolalarni to’g’ri nafas olishga o’rgating. Nafas olish jarayonida qorin ko’tarilishi va nafas chiqarilganda qorin pasayishi kerak. Yelka va kokrak qismlari ko’tarilishi xam tushib ketishi xam mumkin emas. Shuning uchun tik turib yoki kitobni qoringa qo’yib yotgan xolatda qo’shiqni yod olish kerak. Bir chuqur nafas olib va nafasni qorinda tutib g’ongillab, guvillab yoki faqatgina aaaaaa deya mashqlar kuylatib ko’ring, tiniq va aniq tovushlar chiqishi lozim lekin nafas chiqarayotgan vaqtda solak chachrashini oldini oling.
3. Bolani eshitish qobilyati bilan shug’ullaning. Bolani baland pardalarni anig’lashga o’rgating va past partadan yuqoriga yuqori pardadan pastga qarab kuylab mashqlar qildiring. Mayli avvaliga bola <Aaaa> deya kuylasin va o’zining ovozini pianino ovozi bilan taqqoslasin. So’ngra pianinoda asta sekinlik bilan yuqori pardalarni kuylashni o’rgating. To’g’ri bola bu yoshda baland pardalarni anglashi mushkul bo’lar shuning uchun xam siz qo’lingizni yuqoriga va pastga xarakatlari ko’rinishi bilan o’rgating. Bola kuylashni eplay olmasa sabrli bo’ling lekin odatda bolalar juda tez o’rganadi.
5. Bolani intervallar bilan kuylashga o’rgating. Katta sekunda bilan boshlab oktavaga qarab xarakatlaning. Doyimo solfedjio belgilarini ishlating (Do re mi fa sol lya si do).
6. Unli xarflar bilan ishlang. Bola xarflarni to’g’ri talaffuz qilayotganiga ishonch xosil qiling. Aa va Oo xarflarini kuylayotganda bola og’zi yetarli darajada ochiq bo’lishi kerak.
7. Qo’shiq yotlatishni boshlang. Avvaliga qo’shiqni o’qing va kuylab bering notalari bilan birga. Bolalarga xam musiqani xuddi shunday notalar bilan kuylashga o’rgating. Unli xarflarni uzun notalar kabi cho’zib kuylang odatdagidak qisqa qilib emas.
8. Bolani erkin xarakat qilishiga qo’yib bering. Bola o’zini erkin xis qila boshlashi bilan bolani ota-onasini va do’stlarini oldida kuylating. Xar yarim yillikda konsertlar uyishtiring bola 1-3 tadan qo’shiq tayyorlay olsin.
Maslahatlar
Yodingizda tuting: bolarlar ayniqsa kichik yoshdagi bolalar juda xam tez o’rganishadi ularga aytayotgani uchun emas balki ko’rayotgani uchun. Shuning uchun xam bolalarga biror narsani o‘rgatishdan oldin uni ko’rsatish kerak va bolada taasurot paydo bo’lgandan so’ng uni o’rgatish kerak, va yaxshi o’rganmaguncha takrorlash kerak. Bu mashg’ulot bolani joniga tekgandan so’ng bola bilan boshqa biror mashg’ulot o’tkazing va keyinroqq yana oldingi mashg’ulotga qayting.
Darslar bolalarga yoqishi kerak, darsda qatnashishga bolani o’zida ixtiyor bo’lishi uchun. Avvaliga bolalarga kulguli qo’shilarni o’rgating unga dars qiziqarli bo’lishi uchun. Doyimo eski qo’shiqlarni takrorlab turing bu bolada qo’shiqi sedan chiqib qolmasligiga va bilimlarini mustaxkam bo’lishiga yordam beradi.
Bolalar biz o’ylagandan ko’ra faolroq va tezroq yot olishadi qo’shiqni, agar xarakatlar bilan o’rgatilsa. Bolalar xarakat qilishni yoqtirishadi.
Bolalar kop vaqt diqqatini jamlab turaolmaydi, shuning uchun xam mashg’ulotlar qisqa va qiziqarli bo’lishi kerak. Bolalar bilan qattiq qo’l bo’lish yaramaydi ular qattiq qo’llikni yoqtirmydi. Xar bir mashg’ulotni o’yin tarzida olib boring.
| 
