Gitarani turli xil qilib sozlash mumkin. Eng keng tarqalgan sozlash standart sozlash deb ataladi. Bu sozlashda simlar eng ingichka simdan eng yo‘g‘on simga qarab quyidagicha qilib sozlanadi: E, B, G, D, A, E. Quyida faqat standart sozlash haqida so‘z yuritiladi.
Gitarani turli yo‘l bilan sozlash mumkin. Quyida bu usullar haqida qisqacha ma’lumot berilgan.
Gitara sozlashda odatda avval torlarni bo‘shatib olib, keyin „pastdan yuqoriga“ sozlash kerak, chunki torni avval qattiq tarang qilib, keyin bo‘shatsangiz, asbobni chalayotganingizda torlar quloqlarni buramasangiz ham ozgina bo‘shashi mumkin. Bu esa gitara sozini buzadi.
Kamerton yordamida sozlash
Kamerton cholg‘u asboblarini sozlashda ishlatiladigan kichik asbob bo‘lib, tovush balandligi etaloni o‘laroq xizmat qiladi. Kamertonlarning ikki xili bo‘ladi: xromatik, ya’ni oktavaning barcha 12 yarim tonini o‘zida jamlagan hamda lya, ya’ni faqatgina birinchi oktavaning lya notasini chiqaruvchi kamerton.
Lya kamertoni yordamida sozlash uchun 1-, ya’ni eng ingichka torni 5-pardada bosamiz va uning tovushi kamerton tovushi bilan bir xil bo‘lguniga qadar torning qulog‘ini tegishli yo‘nalishda buraymiz. Boshida ikki tovushning unison, ya’ni bir xil balandlikda ekanligini anglash qiyin bo‘lishi mumkin, lekin vaqt o‘tishi bilan buni o‘rganib olasiz.
Endi navbatdagi torlarni sozlaymiz. 2-torni 5-pardada bosganda uning balandligi ochiq chalingan 1-torning balandligi bilan bir xil bo‘lishi kerak. 3-tor esa 4-pardada bosilganda ochiq chalingan 2-tor bilan bir xil balandlikka ega bo‘lishi kerak. 4-, 5-, 6-torlar esa 5-pardada bosilganda o‘zidan bitta pastdagi torni ochiq chalganda chiqadigan tovushga mos balandlikda bo‘lishi kerak.
Boshqa cholg‘u asbobi yordamida sozlash
Gitarani boshqa cholg‘u asboblar, masalan, fortepiano yoki akkordeon yordamida ham sozlash mumkin. Buning uchun gitaraning 1-torini ochiq chalganda 2-oktavaning mi notasiga mos keladigan qilib sozlash kerak. 2-torni esa 1-oktavaning si notasiga, 3-torni 1-oktavaning sol notasiga, 4-torni 1-oktavaning re notasidagi, 5-torni kichik oktavaning lya notasiga, 6-torni esa kichik oktavaning mi notasiga mos qilib sozlash kerak.
Hushtak kamerton yordamida sozlash
Hushtak kamerton ham oddiy kamerton singari tovush balandligi etaloni vazifasini o‘taydi. Biror torni sozlash uchun hushtakning unga mos keluvchi qismini chalish, tor va hushtakning balandligi bir xil bo‘lguniga qadar gitaraning tegishli qulog‘ini burash kerak.
Elektron sozlagichlar
Hozirgi kunda elektron sozlagichlar yoki tyunerlar keng tarqalgan bo‘lib, ular gitara sozlashni ancha osonlashtiradi. Elektron sozlagich torlarni bo‘shatish yoki tortish kerakligini ko‘rsatib turadi. Ayrim gitaralarning o‘ziga o‘rnatilgan sozlagichi bo‘ladi.
Onlayn sozlagichlar
Hozirda gitarani osonlikcha sozlash imkonini beruvchi bepul onlayn sozlagichlar bor. Ularning ayrimlari kompyuter mikrofoni orqali torlarning balandligini o‘lchasa, ayrimlari shunchaki har bir torning tovushini chiqarib beradi.
Android va iOS operatsion tizimlarida ishlaydigan qurilmalar uchun ham sozlagichlar yaratilgan.
Manba Nodir Atayev web saytidan olindi
| 
